Đặc điểm Võ thuật Việt Nam

Hướng Đông chấp thủ nghiêm chào- lời thiệu cho bài Tứ Linh Đao

Bên cạnh những nét tương đồng với nền võ thuật rộng lớn của Trung Hoa do ảnh hưởng từ giao lưu văn hóa trong lịch sử, các võ phái Việt Nam đặc biệt là các hệ phái võ thuật cổ truyền vẫn thể hiện những đặc điểm khác biệt rõ rệt với các nền võ học khác trên thế giới nói chung và Trung Hoa nói riêng:

  • Lời thiệu của các bài quyền, bài binh khí thường làm bằng thơ, phú có vần điệu, đặc biệt có nhiều bài thơ Nôm, khác hẳn với các võ phái Trung Hoa hoặc không có lời thiệu, hoặc lời thiệu chỉ là sự liệt kê thứ tự chiêu thức một cách rời rạc.
  • Bộ pháp: vận hành theo đồ hình bát quái, với nguyên lý "lưỡng túc bát quái vi căn" (hai chân lấy bát quái làm nền tảng), khi đứng thì vững như đá tảng, khi di chuyển thì nhẹ nhàng linh hoạt như lá bay.
  • Cước pháp: nổi tiếng với rất nhiều đòn độc cước, trong đó có những đòn đá chớp nhoáng tấn công ở tầm trung đẳng trở xuống, ít có những đòn đá ở tầm thượng đẳng hoặc những đòn đá bay thiên về biểu diễn.
  • Thủ pháp: áp dụng theo ngũ hành pháp với nguyên lý "song thủ ngũ hành vi bản" (hai tay lấy ngũ hành làm nền tảng).
  • Kỹ thuật: Các đòn thế được chọn lọc, phân thế riêng phù hợp với cách đánh của từng dạng đối tượng, địa hình (có thể đánh trên lưng ngựa, voi, cọc gỗ, thành giếng) nhất là lối đánh cận chiến một người chống lại nhiều người. Rất ít có các kỹ thuật thiên về màu mè hoa dạng mà mang tính thực dụng cao độ.
  • Tận dụng triệt để lối đánh "cộng lực", dựa vào sức lực đối phương để triệt hạt đối phương theo nguyên lý "tá lực đả lực", lấy nghịch để chế thuận.
  • Binh khí: các võ phái Việt Nam truyền thống nổi tiếng với nhiều loại binh khí được chế tác từ các dụng cụ thô sơ trong nghề nông, như Thiết lĩnh, một dạng tương tự côn nhị khúc; Bút chì (vũ khí) chế từ chiếc xẻng có buộc thêm dây dài vào cán để phóng; Tề mi côn làm bằng tre, tầm vông còn gọi là roi chiến. Đặc biệt tề mi côn với những kỹ thuật độc đáo như thế "đâm so đũa", một tuyệt kỹ bí truyền chưa có cách hóa giải[5]. Các võ phái tại Bình Định còn thường xuyên phổ dụng môn binh khí là dải lụa được buộc vật nặng ở đầu, một vũ khí mềm hơn nhuyễn tiên của Trung Hoa, nhưng không kém phần uy lực thuộc thập bát ban võ nghệ Việt Nam.